Kısırlık erkekleri ve kadınları eşit oranda etkiler. Çocuk sahibi olmak isteyen tüm çiftlerdeki kısırlık sorunlarının %40’ı erkek kısırlığı ve %40’ı kadın kısırlığından kaynaklanmaktadır.
Kalan %20’lik kısımda ise, hem erkek hem de kadında sorunlar vardır. Erkek kısırlığı pek çok sorunun sonucu olarak ortaya çıkabilir ve çoğu durumda farklı etkenlerin birleşiminden kaynaklanır. Başlıca sebepler aşağıdaki kategorilerde görülebilir:
Erkek kısırlığına neden olan koşullar
Sperm bozuklukları
Erkek kısırlığının en yaygın nedenleri sperm hücrelerinin üretimi ve gelişimi ile ilgili problemlerdir. Bunlar şekil bozukluğu, zayıf motilite (hareket kabiliyeti) veya sadece düşük sperm sayısı (anormal düşük ise oligospermi, sıfır ise azoospermi) gibi problemler olabilir.
Bu problem aşağıdaki gibi pek çok farklı faktörün bir sonucu olarak ortaya çıkabilir:
- İnflamatutar durumlar veya bulaşıcı hastalıklar (örn. kabakulağa neden olan virüs)
- (Oto)immün rahatsızlıklar (spermler saldırıya uğrar)
- Hipofiz, hormon veya endokrin rahatsızlıkları
- Yaşam tarzı ve çevre faktörleri (örn. kötü beslenme)
- Genetik bozukluklar (doğrudan veya dolaylı olarak sperm anomalileriyle bağlantılı olan). Orak hücre anemisi, Noonan sendromu, miyotonik distrofi ve hemokromatoz gibi rahatsızlıklar testiküler fonksiyon bozukluğuna ve sperm anomalilerine yol açabilir. Kistik fibroz, cinsiyet değiştirme sendromu ve diğer kromozom anomalileri gibi diğer bazı sorunlar azoospermi veya oligospermiye neden olabilir.
Primer siliyer diskinezi (PCD)
Anatomik anomaliler
Genital yolun tıkalı olması seminal sıvı hareketini kısmen veya tamamen engelleyerek kısırlığa yol açabilir. Anomaliler doğuştan olabilir ya da ürogenital sistemdeki inflamasyon veya enfeksiyondan kaynaklanabilir.
Genital cerrahi operasyondan sonra ortaya çıkan yara dokusu da tıkanmalara ve varikosellere neden olabilir.
Bu tıkanıklıklar genellikle cerrahi yöntemle açılabilmektedir.
Mitokondrial silinmeler
Sekonder koşullar
Diyabet, karaciğer hastalığı ve böbrek hastalığı sekonder kısırlığa (ikinci bir çocuğa sahip olamama) yol açabilir. Ayrıca başka tıbbi rahatsızlıklar için kullanılan bazı ilaçlar ve tedaviler de erkekte kısırlığa neden olabilir.
Ereksiyon bozukluğu da istatistiksel olarak çocuk sahibi olma şansını azaltabilmektedir.
İdiyopatik kısırlık nedir?
Erkek kısırlığına yol açan pek çok sebep olmasına rağmen, bazen asıl sebebin kesin olarak teşhis edilmesi zordur. Bu açıklanamayan kısırlığa idiyopatik kısırlık adı verilir.
Semen parametreleri anormal olabilir, fakat sebebi veya sebepleri belirlenemez. Üreme sisteminde tespit edilebilen bir anormallik olmayabilir, fakat çocuk sahibi olunamaz. Kısır erkeklerin yaklaşık %30’u idiyopatik olarak sınıflandırılmaktadır.
İdiyopatik kısırlığı olan erkeklerde genellikle endokrin fonksiyonu ve fizik muayene normal olsa da, sperm motilitesi, sayısı ve morfolojisine göre semen kalitesinde açıklanamayan bir azalma görülmektedir. Çoğu durumda, yaşam tarzında pozitif değişiklikler yapmak doğurganlığı artırmada etkili olabilir.
Aşırı alkol tüketimi, sigara ve diğer uyuşturucu maddelerden kaçınmak önemlidir. Yeterli egzersiz yapmak ve sağlıklı vücut kilosunu korumak doğurganlığı artırabilir. Üreme sağlığını desteklemek için vücudun beslenme ihtiyaçlarını karşılamak da özellikle önemlidir.
Kaynakça
- Kao, S. et.al. (1995). Mitochondrial deoxyribonucleic acid 4977-bp deletion is associated with diminished fertility and motility of human sperm. Biology of Reproduction, Volume 52, Issue 4, (pp. 729-36).” ↩
- “Nikolova, V. et.al. (2007). Sperm parameters in male idiopathic infertility after treatment with prelox. Akush Ginekol (Sofiia), Volume 4, Issue 5, (pp. 7-12).” ↩
