Omega-3 Yağ Asitleri sperm kalitesini artırır ve hamilelik boyunca fetüsün gelişimini destekler
Vücudumuz sağlıklı kalabilmek için sürekli besin almak zorundadır. Fizyolojik süreçlerimiz optimal kapasitede çalışabilmek için farklı vitaminler, mineraller, amino asitler ve eser elementlere ihtiyaç duyar. Erkeklerde sperm üretimi, düşük besin seviyeleri ve oksidatif strese karşı çok hassastır.
Diğer uzmanların incelemesinden geçmiş pek çok bağımsız bilimsel araştırmada, mikro-besinlerin erkek doğurganlığına etkisinin anlamlı seviyede olduğu gösterilmiştir. Diğer taraftan, belirli besinlerin yokluğu veya eksikliği erkekte “subfertilite” denilen zayıf doğurganlığa yol açabilmektedir. Tek bir besin maddesinin eksikliği tam kısırlığa nadiren yol açar, fakat bu durum doğurganlık potansiyelini gereksiz yere sınırlandırabilir ve gebe kalmayı geciktirebilir.
Erkek üremesini destekleyen önemli besinler
Arginin
Non-esansiyel bir amino asit olan arginin erkek doğurganlığı üzerinde hem dolaylı hem de doğrudan olumlu etkilere sahiptir.
Arginin, nitrik oksidin öncülü olarak, damarların genişlemesini ve sağlıklı kan akışı sağlanmasını destekler. Bu durum doğurganlık için dolaylı olarak önemlidir, çünkü ereksiyonun sürmesine yardımcı olarak istatistiksel olarak gebe kalma oranlarını artırır.
Bilimsel çalışmalarda, arginin takviyesinin ereksiyon bozukluğu olan erkeklerde cinsel fonksiyonu düzelterek doğurganlığı dolaylı yoldan artırabileceği teyit edilmiştir1.
Argininin, temel sperm parametrelerine doğrudan etkileri de vardır. Pek çok klinik çalışmada, günlük 4-8 g arginin alımının spermlerin motilitesi (hareket kabiliyeti), sayısı ve konsantrasyonu2 kadar gelen meni hacmini3 de artırabileceği görülmüştür.
Bilinen herhangi bir yan etkisi olmayan bu amino asit sağlıklı erkek doğurganlığını güvenli bir şekilde destekleyebilir.
Glutatyon
Glutatyon, spermleri serbest radikallerin vereceği zarara karşı koruyan güçlü bir antioksidandır. Klinik çalışmalarda, anormal sperm parametreleri ile seminal plazma içindeki düşük glutatyon seviyeleri arasında bağlantı olduğu tespit edilmiştir.
Glutatyonun özellikle semen hacmi, sperm sayısı4, sperm motilitesi5 ve morfolojisini6 korumada önemli olduğu görülmektedir.
Glutatyon vücutta üretilebilir, ancak bunun için L-Sistein başta olmak üzere diğer amino asitlerin varlığına ihtiyaç duyar. Stres veya hastalık dönemlerinde, vücudun glutatyon ve bu Sisteine olan ihtiyacında artış olabilir.
Bu dönemlerde Sistein yeterli miktarda alınmazsa, bu durum glutatyon seviyelerinin düşmesine neden olarak doğurganlığı olumsuz etkiler. Dolayısıyla, beslenme yoluyla bol miktarda almak çok önemlidir.
Karnitin
Diğer bir amino asit olan Karnitin spermlerin enerji üretimini ve motilitesini sürdürebilmesi için önemlidir7. Lizin ve metionin adlı amino asitlerin sentezinden oluşan karnitin, mitokondrilerin beslenmesine ve enerji üretiminden kaynaklanan atık maddelerin atılmasına yardımcı olur.
Araştırmalarda düşük karnitin seviyeleri ile erkek kısırlığı arasında bağlantı olduğu saptanmıştır8. Başka çalışmalarda da karnitin takviyesinin genel sperm kalitesini artırmaya yardımcı olabileceği ileri sürülmektedir9.
Özetle, bu amino asitle yapılan takviyenin sperm sayısı ve konsantrasyonunu artırdığı, DNA bütünlüğünü ve morfolojisini koruduğu ve motiliteyi artırdığı gösterilmiştir10.
A Vitamini
Yapılan çalışmalarda A vitamininin spermatozoid oluşumu için olmazsa olmaz nitelikte olduğu saptanmıştır. Bu vitamin, testislerin sperm üretmesi için sinyal gönderen nükleer reseptör yollarının tetiklenmesine yardımcı olur11.
Uygun takviye dozlarının belirlenmesi için daha fazla çalışma yapılması gerekmekle birlikte, bu vitaminin erkek kısırlığının tedavisinde yardımcı olabileceği ve IVF veya IUI gibi yapay dölleme yöntemlerinin başarı olasılığını artırabileceğine dair ilk kanıtlar elde edilmiştir12.
Folik asit (B9 Vitamini)
Kadın üreme sağlığı için önemli bir madde olarak genel kabul görmüş olan folik asidin aynı zamanda erkek doğurganlığını artırdığı da gösterilmiştir. Sperm hücrelerinin oluşumunu desteklemek için ihtiyaç duyulan folik asit, sperm sayısı ve yoğunluğunun artmasını sağlayacaktır13.
Ayrıca gelişmekte olan spermlerin doğurganlığın azalmasına yol açabilen kromozom kusurlarına karşı korunmasına yardımcı olur14.
Düşük Folik asit seviyeleri, düşük yapma oranının %30 daha yüksek olmasıyla doğrudan ilişkilidir. Erkeklerin yaklaşık %80’inde serum Folik asit seviyeleri düşüktür.
B12 Vitamini
C Vitamini
Askorbik asit (C vitamini) normalde seminal plazma içinde yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Çalışmalar, semen içindeki serbest radikal nötralizasyonunun yaklaşık %65’inden bu vitaminin sorumlu olduğunu göstermiştir. Böylece gelişmekte olan sperm korunarak doğurganlığın sürdürülmesi sağlanmaktadır.
Seminal plazmadaki askorbik asit seviyelerinin düşük olması, sperm sayısı ve motilitesinde azalma ve ayrıca morfolojik anomalilerde artışla ilişkilendirilmiştir15. Nüfusun yaklaşık üçte birlik bir kısmının, günlük 80mg’lık minimum C vitamini ihtiyacını karşılamaya yetecek kadar sağlıklı beslenmediği tahmin edilmektedir.
D Vitamini
İnsan sperminde özellikle D vitaminine bağlanmayı sağlayan reseptörler vardır16.
Daha ileri düzeyde araştırmalar gerekli olsa da, ilk çalışmalar genetik olarak sağlıklı spermin D vitaminine ihtiyaç duyduğunu göstermektedir17, çünkü DNA kırılmasının düzenlenmesinde ve kromozom yapısının kararlı hale getirilmesinde çok önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.
Düşük serum D Vitamini seviyeleri çok yaygın görülen bir durumdur. Avrupa’da nüfusun %70-%90’ında D Vitamini seviyeleri normalin altındadır. Bu problem, Orta ve Kuzey Avrupa’da ve kış mevsiminde daha ciddi boyutlara ulaşmaktadır.
E Vitamini
E Vitamini, oksidatif stresin azaltılmasında, dolayısıyla sperm ve DNA’nın korunmasında özel bir öneme sahiptir18. Ayrıca, sperm motilitesini doğrudan artırıcı etkiye sahip olduğu gösterilmiştir19. Bu bakımdan, doğurganlık seviyeleri düşük olan erkekler E vitamini takviyesi yoluyla çocuk sahibi olma şanslarını artırabilirler. Önerilen günlük E Vitamini alımı minimum 12 mg olsa da, nüfusun yaklaşık yarısı bunu karşılayamamaktadır.
Koenzim Q10
Bir vitaminoid olan koenzim Q10, bir vitamin gibi hareket ederek serbest radikal hasarını en aza indirmeye yardımcı olur. Çalışmalar, CoQ10 takviyesinin sperm morfolojisi, yoğunluğu ve motilitesini olumlu etkileyebileceğini göstermiştir20.
Bu mikro-besin, spermin ileri doğru hareketinin desteklenmesi21 ve serbest radikallerden korunma için özellikle önemlidir22.
Omega 3
Çalışmalar, kan plazmasındaki omega-3 yağ asidi seviyelerinin doğurganlığa etki yapabileceğini göstermektedir. Kısır erkeklerin spermlerinde bu yağ asitlerinin konsantrasyonu kısır olmayan (fertil) erkeklere göre daha düşüktür23. İleri düzeydeki araştırmalar, omega-3 yağ asidi takviyesinin idiyopatik (açıklanamayan) erkek kısırlığının düzeltilmesinde etkili olabileceğini ortaya koymaktadır24.
Çam kabuğu özü (yalamuk)
Klinik denemelerde çam kabuğu özünde bulunan bileşiklerin sperm morfolojisi, motilitesi ve sayısını artırdığı gösterilmiştir.25
Bunun yanında, çam kabuğu özünün, Argininin erkek doğurganlığına yönelik faydalı etkilerini desteklediği görülmektedir. Çalışmalar, Fransız sahil çamından elde edilen özün arginin ile birlikte kullanıldığında idiyopatik (açıklanamayan) erkek kısırlığının tedavisinde yardımcı olduğunu göstermiştir26.
Çam kabuğu özünün erkeğin fiziksel gücünü ve ereksiyon fonksiyonunu destekleyerek doğurganlığa dolaylı yoldan yardımcı olduğunu ortaya koyan klinik kanıtlar da mevcuttur27.
Selenyum
Bu eser element spermlerin yapısal bütünlüğünü destekler. Oksidatif stresin azaltılmasına yardımcı olur ve sağlıklı sperm motilitesinin desteklenmesinde ortak belirleyici konumundadır28. Avrupa’daki bitkisel ürünler Selenyum bakımından özellikle zayıftır.
Çinko
Erkek doğurganlığı için en önemli eser elementlerden biri çinkodur29. Sperm zarı ve kuyruğunun üretiminde yapı taşı olarak gereklidir30.
Çalışmalar, kısırlıkla düşük seminal plazma çinko konsantrasyonları arasında bir bağıntı olduğunu ortaya koymaktadır31. Vücudumuzda yeterli miktarda çinko olmadığında, spermler normal oranda olgunlaşamadığı için sperm sayısında azalma olur.32 Bu durum erkeklerde zayıf doğurganlığa yol açabilir.
Mikro-besinler ne zaman bir seçenek olabilir?
Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerden hem erkek hem de kadın için verilecek standart tavsiye, çok sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmalarıdır. Erkek doğurganlığının desteklenmesi sadece klinik tedavi süreci ile sınırlı olmamalıdır.
Doğurganlığı desteklemek için vücudun yeterli besin almasını sağlamanın en kolay ve en etkili yollarından biri gıda takviyeleridir. Erkek doğurganlığı için önemli besin maddeleri ile formüle edilmiş çeşitli doğal takviyeler mevcuttur.
Şansınızı etkili ve verimli biçimde artırın
Aile kurmak isteyen erkeklerin besin takviyesi almayı düşünmesi kesinlikle önerilmektedir. Böylece, beslenme yetersizliğinden kaynaklanan doğurganlık sorunları baştan çözülmüş olacaktır. Özellikle IVF ve ISCI gibi doğurganlık tedavilerinin yüksek maliyetleri ve kesin olmayan olasılıkları düşünüldüğünde, bu takviyeler erkek doğurganlığını desteklemede etkili, uygun maliyetli, kanıtlanmış ve kolay bir yöntemdir.
Bu takviyeler yaşam tarzında yapılacak pozitif düzenlemelerle desteklendiğinde, çocuk sahibi olma oranlarını artırmada oldukça faydalı olabilir.
Tek besin mi karma besinler mi?
Bir zincir ancak en zayıf halkası kadar güçlü olabilir. Düşük sperm sayısı, zayıf motilite veya genel anlamda düşük sperm kalitesi sorunu yaşayan erkeklerde, doğurganlığı destekleyen birden fazla besin maddesinin bulunduğu karma bir ürünü kullanmak en etkili yoldur. Böylece, birden fazla sperm parametresinin ve dolayısıyla Toplam Hareketli Sperm (TMS) sayısının maksimum seviyeye çıkma olasılığı artmış olacaktır.
TMS, sperm sayısı, motilite ve sperm hacminin matematiksel sonucu olup, komple menide kaç milyon adet çok kaliteli sperm hücresi olduğunu ölçer.
Doğurganlık mikro-besinlerinin hepsi uygun maliyetlidir, iyi tolere edilir ve aynı anda birden fazla sperm parametresini düzeltme konusundaki etkin ve tamamlayıcı rolleri kanıtlanmıştır.
Erkek üremesini desteklemek için besin alımını artırma
Besinlerin erkek üremesi üzerindeki etkilerinin kesin olarak kanıtlandığını düşünürsek, aile kurmak isteyen erkekler beslenme konusunda daha dikkatli olmak zorundadır.
Vücudumuz glutatyon, arginin ve karnitin gibi bazı amino asitleri kendisi üretebilse de, sağlıklı seviyeleri koruyabilmek için çoğu zaman takviyeye ihtiyaç olmaktadır.
İşlenmemiş gıdalarla zenginleştirilmiş dengeli bir beslenme düzeni sağlıklı doğurganlık için gerekli besin maddelerinin alınmasına yardımcı olsa da, bazı istisnai durumlar vardır. Örneğin, hastalık veya uzun süreli stres dönemlerinde, vücudun besin ihtiyaçları artar. Bu da bazen doğurganlık kabiliyetinde azalmaya yol açabilir.
Buna ek olarak, sigara ve alkol kullanımı, yetersiz uyku, aşırı kilo alma ve hareketsizlik gibi yaşam tarzı faktörleri doğurganlığı olumsuz yönde etkileyebilir.
- “Chen, J. et. al. (1999). Effect of oral administration of high-dose nitric oxide donor L-arginine in men with organic erectile dysfunction: results of a double-blind, randomized, placebo-controlled study, BJU International, Volume 83, Issue 3, (pp. 269-73)” ↩
- “Schachter, J. et. al. (1973) Treatment of oligospermia with the amino acid arginine. Journal of Urology, Volume 110, (pp. 311-13)” ↩
- “Imhof, Martin et al., “Improvement of sperm quality after micronutritient supplementation”, e-SPEN, the European e-Journal of Clinical nutrition and Metabolism” ↩
- “Naher, Z. et.al. (2011). Role of glutathione in male infertility. Bangladesh Journal of Medical Biochemistry, Volume 4, Issue 2, (pp. 20-25)” ↩
- “Lenzi, A. et.al (1993). Placebo-controlled, double-blind, cross-over trial of glutathione therapy in male infertility. Human Reproduction, Volume 8, Issue 10, (pp. 1657-67)” ↩
- “Eskiocak, S., et al. (2005). Glutathione and free sulphydryl content of seminal plasma in healthy medical students during and after, Human Reproduction, Volume 20, Issue 9, (pp. 2295-600″ ↩
- “De Rosa, M. et.al. (2005). Correlation between seminal carnitine and functional spermatozoal characteristics in men with semen dysfunction of various origins. Drugs in R&D, Volume 6, Issue 1, (pp.1-9)” ↩
- “Mataliotakis, I. et.al. (2000). L-Carnitine levels in the seminal plasma of fertile and infertile men: correlation with sperm quality. International Journal Fertility and Women’s Medicine, Volume 45, Issue 3, (pp. 236-240)” ↩
- “Balercia, M. et.al. (2005). Placebo-controlled double-blind randomized trial on the use of l-carnitine, l-acetylcarnitine, or combined l-carnitine and l-acetylcarnitine in men with idiopathic asthenozoospermia. Fertility and Sterility, Volume 84, Issue 3. (pp. 662-671)” ↩
- “Banihani S. et.al. (2012). Human sperm DNA oxidation, motility and viability in the presence of L-carnitine during in vitro incubation and centrifugation. Andrologia, Volume 44, Issue 1, (pp. 505-12)” ↩
- “Zhou, X. et.al. (2011). The orphan nuclear receptor TR4 is a vitamin A activated nuclear receptor. Journal of Biological Chemistry, Volume 286, Issue 4, (pp. 2877-85).” ↩
- “Merviel P, Heraud MH, Grenier N, Lourdel E, Sanguinet P, Copin H (November 2008). “Predictive factors for pregnancy after intrauterine insemination (IUI): An analysis of 1038 cycles and a review of the literature”. Fertil. Steril. 93 (1): 79–88. doi:10.1016/j.fertnstert.2008.09.058. PMID 18996517” ↩
- “Wallock L. et.al. (2001). Low seminal plasma folate concentrations are associated with low sperm density and count in male smokers and non-smokers. Fertility and Sterility, Volume 75, (pp. 252-9)” ↩
- “Young, S. et.al (2007). The association of folate, zinc and antioxidant intake with sperm aneuploidy in healthy non-smoking men. Human Reproduction, Volume 23, Issue 5, (pp. 1014-1022)” ↩
- “Colagar, A. and Marzony, E. (2009). Ascorbic Acid in Human Seminal Plasma: Determination and Its Relationship to Sperm Quality. Journal of Clinical Biochemistry and Nutrition, Volume 45, Issue 2, (pp. 144-49)” ↩
- “Lerchbaum, E. and Obermayer-Pietsch, B. (2012). Vitamin D and fertility: a systematic review. European Journal of Endocrinology, Volume 166, Issue 5, (pp. 765-78)” ↩
- “Aquila, S. et.al. (2008). “Human sperm anatomy: ultrastructural localization of 1alpha,25-dihydroxyvitamin D receptor and its possible role in the human male gamete. Journal of Anatomy, Volume 213, Issue 5, (pp. 555-84)” ↩
- “Suleiman, S. et.al. (1996). Lipid peroxidation and human sperm motility: protective role of vitamin E. Journal of Andrology, Volume 17, Issue 5, (pp. 530-7)” ↩
- “http://www.jstor.org/discover/10.2307/76145?” ↩
- “Safarinejad, M. (2009). Efficacy of coenzyme Q10 on semen parameters, sperm function and reproductive hormones in infertile men, The Journal of Urology, Volume 182, Issue 1, (pp. 237-28)” ↩
- “Mancini, A. and Balercia, G. (2011). Coenzyme Q(10) in male infertility: physiopathology and therapy. Biofactors, Volume 37, Issue 5, (pp374-80)” ↩
- “Talevi, R. et.al. (2013). Protective effects of in vitro treatment with zinc, d-aspartate and coenzyme q10 on human sperm motility, lipid peroxidation and DNA fragmentation. Reproductive Biology and Endocrinology, Volume 16, Issue 11, (pp.81)” ↩
- “http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19666200” ↩
- “http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22659579” ↩
- “Roseff, S. (2002). Improvement in sperm quality and function with French maritime pine tree bark extract. Journal of Reproductive Medicine, Volume 47, Issue 10 (pp.821-4)” ↩
- “Nikolova, V. et.al. (2007). Sperm parameters in male idiopathic infertility after treatment with prelox. Akush Ginekol (Sofiia), Volume 4, Issue 5, (pp. 7-12)” ↩
- “Stanislavov, R. and Nikolova, V. (2003). Treatment of erectile dysfunction with Pycnogenol and L-arginine. Journal of Sex & Marital Therapy, Volume 29, Issue 3, (pp. 207-13)” ↩
- “Hansen, J. and Deguchi, Y. (1996). Male fertility is linked to the selenoprotein phospholipid hydroperoxide glutathione peroxidase. Acta Veterinaria Scandinavica, Volume 37, Issue 1, (pp.19-30)” ↩
- “Abbasi, A. et.al. (1980). Experimental zinc deficiency in man. Effects on testicular function. The Journal of Laboratory and Clinical Medicine, Volume 96, Issue 3, (pp.544-50)” ↩
- “Caldamone, M. et.al. (1979). Seminal zinc and male infertility. Urology, Volume 13, Issue 3, (pp. 280-281)” ↩
- “Chia, S. et.al. (2000). Comparison of zinc concentrations in blood and seminal plasma and the various sperm parameters between fertile and infertile men. Journal of Andrology, Volume 21, Issue 1, (pp. 53-57).” ↩
- “Tikkiwal M. et.al. (1987). Effect of zinc administration on seminal zinc and fertility of oligospermic males. Indian Journal of Physiology Pharmacology, Volume 31, Issue 1, (pp. 30-34)” ↩
Leave Comment
