Bir kadının adet döngüsü boyunca hamile kalabileceği tek zaman yumurtlamanın gerçekleştiği günlerdir. Bu yüzden, çocuk sahibi olmaya çalışan bir çiftin yumurtlama zamanını bilmesi akla uygundur.
Hamile kalmaya uygun dönemin belirlenmesine yardımcı olan pek çok doğal aile planlaması yöntemi vardır. Bunlar doğurganlığın artırılmasında doğal birer yol gibi düşünülebilir.
Bazal vücut sıcaklığınızı ölçün
Kadın vücudu yumurtlamanın ardından progesteron adı verilen bir hormon salgılar. Bu hormonun vücuttaki rolü, olası bir hamileliğin başarıyla gerçekleşmesi için rahime yeterli kan akışının gitmesini sağlamaktır. Progesteronun bir yan etkisi, vücut sıcaklığının 0,6°C’ye kadar artmasına neden olmasıdır1. Vücut sıcaklığı regl döneminin başlamasına kadar bu seviyede kalır ve daha sonra düşer. Kadınlar ne zaman yumurtladıklarını belirlemek için bu bilgilerden yararlanabilir.
Vücut sıcaklığına bakarak hamile kalabileceğiniz günleri doğru şekilde belirlemek için aşağıdaki beş kurala dikkat etmelisiniz:
- Ölçümü her zaman sabah uyandıktan hemen sonra, yataktan kalkmadan yapın.
- Mümkünse, her gün aynı saatte ve aynı noktadan ölçüm yapın.
- Rektal, vajinal veya oral yoldan en az üç dakika ölçüm yapın ve bir döngüde hep aynı ölçüm yöntemini kullanın.
- Bazal vücut sıcaklığınızı ölçmeden önce en az altı saat uyuduğunuzdan emin olun.
- Liste veya grafiği, aynı zamanda adet döngünüzün de başlangıcı olan adetinizin ilk günü başlatın.
Sıcaklık eğrisi oluşturma
Ateşinizi ölçtükten sonra, değeri bir liste olarak veya grafikte bir nokta olarak kaydedin. Ayrıca ateşin ölçümünden önceki gün az uyuma, stres, ilaç kullanımı ve alkol alma gibi herhangi bir anormal durum olduysa bunu da kaydedin.
Bunun nedeni, bazal vücut sıcaklığının pek çok faktörden etkilenmesidir. Grafikteki bağımsız noktaları birleştirin. Ölçüm yapamadığınız herhangi bir gün varsa, o günün yerini boş bırakın.
Adet döngüsünün başlangıcındaki sıcaklık ölçümleri bazen çok farklılık gösterebildiği için, analizde ilk dört değeri görmezden gelebilirsiniz.
Şimdi beşinci günden başlayarak değerleri düşük sıcaklık evresinden itibaren inceleyin. Daha iyi anlayabilmek için, en yüksek değerlerin hemen üstüne yatay bir çizgi çizebilirsiniz (aykırı değerleri hariç tutarak).
Daha sonra, döngünün ilk yarısındaki düşük değerlerde en az 0,2°C’lik ani bir sıcaklık artışı olup olmadığını kontrol edin. Bu artış iki günlük bir zaman içinde gerçekleşmelidir.
Eğer sıcaklık arka arkaya en az üç gün boyunca düşük sıcaklık evresindeki değerden daha yüksekse, yumurtlamanın ateşin yükselmesinden önceki 48 saat içinde gerçekleştiğini varsayabilirsiniz.
Hamile kalmaya uygun günlerden sonra
Döngünün ikinci yarısı genellikle 12. gün ile 16. gün arasındadır. Bunu bilmek sıcaklık eğrisini yorumlamanızda size yardımcı olabilir. Ateşin yükselmesi, bir sonraki ay adet döneminin başlamasından yaklaşık iki hafta önce gerçekleşmelidir.
Eğri türleri
Sıcaklık eğrilerinin çok farklı çeşitleri vardır ve ideal şekli veren bir eğri bulmak çok zordur. Ayrıca, küçük değişimler eğrinin yorumlanmasını daha da zorlaştırabilir. Bununla birlikte, bazal vücut sıcaklığınızı birkaç ay takip ettiğinizde, bu sıcaklığı analiz etme konusunda daha fazla deneyim kazanmış olursunuz. Yani, birkaç döngü sonunda hamile kalabileceğiniz günleri daha doğru tahmin edebilirsiniz.
Önceki döngülerden edindiğiniz deneyimlerle, sonraki aylar için de sonuçlar çıkarabilirsiniz. Böylece yumurtlamanın gerçekleşebileceği zaman aralığını daraltabilirsiniz. Çok düzensiz döngüler için bu biraz daha zor olabilir.
Sıcaklık eğrisini kullanarak hamile kalınabilecek günleri belirlerken farklı olaylar da gözlemlenebilir:
Adet döngüsünün ilk yarısında, bir sıcaklık değeri diğer bütün değerlere göre çok yüksektir
Bunun nedeni, mesela önceki gece alkol alınması, soğuk algınlığı, ateş, stres veya sıcaklık ölçümünden önce birkaç kez tuvalete gidilmesi olabilir. Çok olağandışı görünen değerler dikkate alınmamalıdır, aksi halde sıcaklık eğrisini yorumlarken kafa karışıklığına yol açabilir.
Adet döngüsünün ikinci yarısında, sıcaklık değerlerinden birisi düşük sıcaklık evresi ile aynı seviyede bulunur
Döngünün ikinci yarısında sıcaklık bir veya birkaç gün boyunca keskin bir düşüş sergilerse, bu durum korpus luteum eksikliğinin belirtisi olabilir. Bu durum birkaç döngüde belirgin bir sebep olmaksızın görülürse ihtimal yüksektir. Bazı ilaçlar vücut sıcaklığını düşürerek, eğrinin bozulmasına yol açabilir. Ayrıca, farklı bir zamanda veya vücudun farklı bir bölümünden yapılan ölçüm tek bir düşük ölçüm sonucunun nedeni olabilir.
Ani artıştan kısa süre önce, sabah vücut sıcaklığı tekrar düşer
Yumurtlamadan kısa süre önceki azalma sıkça görülen bir durumdur ve gayet normaldir. Bu durumla karşılaşan kadınlar hamile kalabilecekleri günleri yumurtlamadan önce de belirleyebilir.
Sıcaklıktaki yükselme ani değil kademelidir
Bu durum hafif bir korpus luteum eksikliği olduğunu gösterir. Sıcaklık birkaç gün boyunca sadece 0,1°C yükselirse ve ancak bundan sonra devam ederse, korpus luteum eksikliği olasılığı vardır. Bu durum illaki doğurganlıkta azalmaya yol açmaz.
Döngünün ikinci yarısı on iki günden daha kısadır
Yumurtlamadan bir sonraki adete kadar olan süre on iki günden daha az ise, bunun nedeni korpus luteum eksikliği olabilir.
Vücut sıcaklığında artış yoktur
Döngünün ikinci yarısında sıcaklık seviyesinde herhangi bir artış olmamışsa, yumurtlama gerçekleşmemiştir. Dolayısıyla, bu döngüde hamile kalamazsınız. Belirli bir yaşın üstündeki kadınlarda düzenli adet görülmesine rağmen yumurtlama olmaması sıkça karşılaşılan bir durumdur. Ayrıca emzirme, yakın zamanda düşük yapma, doğum kontrol hapını bıraktıktan sonraki fiziksel değişimler veya hormon bozuklukları geçici olarak yumurtlama oluşmamasına yol açabilir.
Vücut sıcaklığı adet döngüsünün sonunda düşer
Vücut sıcaklığı tekrar aniden düşük seviyeye inerse, bu durum adetin yakında gerçekleşeceğini gösterir.
Adete rağmen vücut sıcaklığı 16 günden daha uzun süre yüksek kalmaya devam eder
Yeni adet döngüsünün ilk günlerinde bazal vücut sıcaklığı bazen yüksek seyretmeye devam eder ve en geç 5. günden itibaren daha düşük bir seviyeye iner. Ancak, hamile olduğunuzda vücut sıcaklığı yüksek seviyede kalır.
Bunlara ek olarak, adetiniz geciktiyse veya kanama her zamankinden çok daha hafifse, bu bir hamilelik işareti olabilir. Sürekli yüksek seyreden vücut sıcaklığının ateşli hastalık gibi başka nedenleri de olabilir.
Servikal mukus yöntemi
Kaynak: www.pregprep.com
Yumurtlama yükselen bazal vücut sıcaklığına bakılarak geriye dönük olarak tespit edilebilirken, servikal mukusun kıvamı ve görünümü ise yaklaşan yumurtlamayı gösterir2.
Bunun nedeni, hamile kalmaya uygun evrede rahim serviksinin spermin rahim içinden geçişini kolaylaştırmak için özellilkle akıcı kıvamda salgılar üretmesidir. Kadınlar genellikle o kadar çok servikal mukus üretir ki, hamile kalabilecekleri dönemde bunu ilk etapta tuvalet kağıdı ile temizlerken fark edebilirler.
Yumurtlama nihai olarak başka bir hormon olan luteinizan hormon (LH) tarafından tetiklendiği için, yüksek mukus salgısı yumurtlamanın mutlak kanıtı olarak kabul edilemez. Bu nedenle, yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için servikal mukus ve vücut sıcaklığı ölçümlerine birlikte bakılması tavsiye edilir. Salgının kıvamı sıcaklık grafiğine günlük olarak kaydedilebilir.
Bir kadının servikal mukusun kıvamını doğru biçimde yorumlayabilmesi için genellikle birkaç ay geçmesi gerekir. Ancak, bu sürede edinilen deneyim ve gözlemler sayesinde hamile kalabileceği zamanı daha doğru biçimde yorumlayabilir.
Servikal mukusu yorumlamayı öğrenme
- Adet boyunca serviks neredeyse hiç servikal mukus salgılamaz.
- İlerleyen günlerde genellikle sert ve lastiksi mukus topaklarını görebilirsiniz. İki parmağınızla tutup çektiğinizde şeklinin pek değişmediğini görürsünüz.
- Zamanla daha çok mukus görünür ve artık iki parmağınızın arasında tutup çekebilirsiniz. Salgı da daha ince ve şeffaf bir hale dönüşür.
- Hamile kalmaya uygun dönemin başında, yani yumurtlamadan birkaç gün önce, bir miktar mukusu kopmadan birkaç santimetre esnetebilirsiniz. Artık neredeyse şeffaftır ve taze yumurtanın beyaz kısmına benzer.
- Yumurtlamadan önceki gün, yani döngünün hamile kalmaya en uygun gününde, servikal mukus tüm döngü boyunca olabilecek maksimum uzunluğa çekilebilecek durumdadır.
- Yumurtlamadan kısa süre sonra salgılar yine topaklı ve sert bir hale gelir. Hamile kalmaya uygun “fertil” dönem sona ermiştir.
Stres ve diğer faktörler, daha fazla evrenin daha ince servikal mukusa sahip olmasına yol açabilir. Yumurtlama gerçekleşmişse, bunu ancak geriye dönük olarak daha yüksek vücut sıcaklığı ölçümlerine bakarak belirleyebilirsiniz.
Serviks muayenesi
Daha az servikal mukus üreten kadınlar rahim boyunlarını ve serviksi hissederek hamile kalabilecekleri zamanı belirleyebilir. Rahim içinden vajinaya doğru çıkıntı yapan serviks yumurtlama zamanı geldiğinde açılır. Böylece sperm girişi için optimum koşullar sağlanmış olur.
Döngünün başında ve yumurtlamadan sonraki hamile kalmaya uygun olmayan “infertil” dönemde serviks vajinanın derinlerinde bulunur. Çömelme veya ayakta durma pozisyonunda iki parmakla serviksi kolayca hissedebilirsiniz. Bu dönemde nispeten sert ve kapalıdır.
Yumurtlamaya yakın günlerde ise rahim boynu ve serviks daha yüksek bir pozisyonda bulunur. Bu dönemde parmakla hissetmek daha zordur. Serviks açıldığında küçük bir gamze/çukur şeklinde veya yuvarlak yapılardaki bir yarık şeklinde hissedilir. Ayrıca çok yumuşaktır.
Muayene adet döneminin sonunda başlatılmalıdır. İdeal olarak, pozisyon, kullanılan parmak ve zaman tüm döngü boyunca hep aynı olmalıdır.
Önemli ipucu: enfeksiyonları önlemek için muayeneden önce ellerinizi iyice yıkayın. Ayrıca, ilk önce mesaneyi boşaltırsanız serviksi hissetmeniz daha kolay olacaktır.
Test çubukları ve ölçüm aletleri
LH hormonu (luteinizan hormon) seviyesi döngünün ilk yarısının sonunda keskin bir yükseliş göstererek yumurtlamayı tetikler. LH maksimum seviyeye ulaştığında, yumurtlamanın gerçekleşmesine yaklaşık bir gün kalmış demektir.
Test çubukları gebelik testleri ile aynı prensibe göre çalışır. Çoğu yumurtlama çubuklarının kadının idrarında kısa bir süre tutulması gerekir. Birkaç dakika sonra kontrol bandı görünür hale gelir. LH değeri yüksek ise, iki çizgi görünecektir.
Testler genellikle kadının hamile kalmaya çok müsait olduğu zamanı gösterir. Bu durumda, LH seviyesini gösteren bandın yoğunluğu en az kontrol bandı kadar güçlü olmalıdır. Tüm yumurtlama testleri biraz farklı olabileceği için, üreticinin talimatlarına dikkatli bir şekilde uymalısınız.
Vücut sıcaklığı yöntemini kullanarak ve servikal mukusu kontrol ederek vücudunuzu tanımaya başladığınızda, olası yumurtlama tarihlerini belirleyebilirsiniz. Test, bu birkaç gün boyunca doğurganlığı teyit etmek üzere kullanılabilir.
Özellikle adet döngüsü çok düzensiz olan kadınlar için bu yumurtlama testi oldukça faydalı olabilir. Çünkü vücut sıcaklığı yöntemi, size sadece doğurganlık evresi geçtikten sonra yumurtlamanın gerçekleştiğine dair bir sonuç verir.
Maalesef bu durumda çok fazla test çubuğu gereklidir. Olası en erken yumurtlama tarihinizden iki gün önce kontrole başlamalı ve LH seviyesinde ani yükselme görülene kadar devam etmelisiniz.
Döngü hesaplayıcı
Bir döngü hesaplayıcısı hamile kalmaya uygun dönemin belirlenmesi için çok faydalıdır. Döngü hesaplayıcısı bunun için tamamen aynı özellikleri kullanır – vücut sıcaklığı2, ani LH yükselmesi ve ani progesteron yükselmesi.
Döngü hesaplayıcısı kullanmanın avantajı, tarihleri otomatik olarak işlemesidir. Hesaplayıcı sizin için grafiği hazırlar ve değerleri analiz eder.
Döngü hesaplayıcısı aile planlaması için faydalı bir araçtır. Çocuk sahibi olmaya çalışan çiftlerin uygun zamanı belirlemelerine yardımcı olabilir.
Akıllı Telefon Uygulamaları
Son olarak, iPhone ve Android akıllı telefonlar için çok sayıda doğurganlık uygulaması bulunmaktadır.
Bu uygulamalar, kadınların adetlerini ve sağlıkla ilgili konuları (kilo, duygusal ve fiziksel sağlık gibi) takip etmelerine yardımcı olur.
Hamilelik için en uygun günlerde kadınlara hatırlatma gönderilebilir ve genellikle her şey basit ve şık bir takvimle organize edilir.
Çoğu uygulama ücretsiz olmakla birlikte, bazıları ücretli Premium sürümlerinde ekstra özellikler sunmaktadır.
Burada hangilerinin iyi olduğunu ve hangilerinin işe yaramadığını bilmek önemlidir.
Kaynakça
- “Charkoudian N, Stachenfeld NS. Reproductive hormone influences on thermoregulation in women. Compr Physiol. 2014; 4(2): 793-804” ↩
- “Gross BA. Natural family planning indicators of ovulation. Clin Reprod Fertil. 1987;5(3): 91-117” ↩
- “Gross BA. Natural family planning indicators of ovulation. Clin Reprod Fertil. 1987;5(3): 91-117” ↩
Leave Comment
