Sperm morfolojisi spermin boyutu ve şeklini ifade eder. Semen bir mikroskop altında incelendiğinde, sonuçlar normal görünen spermlerin oranı olarak rapor edilir.
Normalde tüm spermlerin yaklaşık %10’unda gözle görülen kusurlar mevcuttur. Bazı erkeklerde bu yüzde çok daha yüksek olabilir. Anormal şekle sahip spermlerin varlığı doğurganlığı olumsuz etkileyecektir, çünkü bu sperm hücreleri yumurtanın döllenmesinde dezavantajlıdır. Bu nedenle hamilelik zorlaşacaktır1, 2.
Sperm morfolojisi, tüp bebek (IVF) denemelerinde dişi yumurtasını (oosit) dölleme başarısı için bir gösterge niteliğindedir3.
2010 yılında güncellenen WHO erkek doğurganlığı kriterlerine göre, gözlemlenen spermlerin %4 ve üzeri normal morfolojiye sahipse bu numune normal kabul edilmektedir4. Bu güncelleme öncesinde %14 normal kabul ediliyordu5

Kötü sperm morfolojisi / normal şekillerin %’si
Teratospermi (veya teratozoospermi), kısırlığa sebep olan anormal kötü morfolojiye sahip spermlerin varlığını ifade etmek için kullanılan terimdir.
Sperm morfolojisi sorunlarının çözümleri
Teratospermi, spermlerin alınıp bir mikroskop altında analiz edildiği semen analizi yoluyla teşhis edilir. Anormal şekil olarak çok büyük, küçük, konik veya çift başlar ya da çok uzun veya çok kısa gibi anormal biçimdeki kuyruklar görülebilir6
Antiöstrojenlerin teratospermi tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir1. Bunlar östrojenlerin üretimini8 veya kullanılmasını bloke ederek, etkilerini önlemiş olurlar.
Teratozoospermi dolaylı olarak intrasitoplazmik sperm injeksiyonu (ICSI) ile tedavi edilebilir. Sperm hücrelerinin yol kat etmesine gerek kalmaz, çünkü doğrudan yumurtaya enjekte edilirler9. Yumurta başarılı bir şekilde döllendikten sonra, kötü sperm morfolojisi blastokist (gelişmemiş embriyo) gelişimini veya morfolojisini etkilemez10.
Ağır teratozoospermi vakalarında dahi, morfolojisi “normal” olan az sayıdaki sperm hücresi tespit edilerek izole edilebilir ve dölleme için kullanılabilir, böylece optimal başarı oranına ulaşılır10.
Buna ek olarak, teratozoospermi aşağıdaki besin takviyelerini kullanarak başarılı bir şekilde tedavi edilebilir:
- Günde 2000 mg C vitamini 2 ay içinde sperm sayısını %129 oranında artırmaktadır12
- Günde 200 mg Pycnogenol 90 gün içinde sperm morfolojisini %38 oranında artırmaktadır13
- 200 µg selenyum + 400 birim E Vitamini 14 hafta içinde hastaların %53’ünde motiliteyi, morfolojiyi veya her ikisini artırmıştır14
- D Vitamini (D vitamini eksikliği bulunan erkeklerde sperm sayısı düşüktür15)
Sperm şekillerini doğal yoldan artırmanın yolları

Sperm üretimi süreci dış etkenlere karşı özellikle hassastır. Bu etkenler arasında, travma (ısı, fiziksel kuvvet), “yapım aşamasındaki” hücreler için enerji ve besin tedariki ve oksidatif stres bulunmaktadır.
Erkeklerin doğurganlık potansiyelini artırmak için yapabileceği bazı şeyler vardır. Bunlara örnek olarak, fast food, nikotin ve alkolden uzak durma, düzenli egzersiz, dinlendirici uyku ve stresin azaltılması gibi yaşam tarzı tercihleri sayılabilir.
Buna ek olarak, bilimsel çalışmalar aşağıdaki gıda takviyelerinin alınması halinde sperm sayısında artış olabileceğini göstermiştir:
- Arginin ve Karnitin gibi amino asitler
- Glutatyon ve ko-enzim Q10 gibi antioksidanlar
- çinko ve selenyum gibi eser elementler
- A, B9 (folik asit), C, D ve E vitaminleri
- çam kabuğu özü (Pycnogenol) gibi özler
Bu amino asitler, vitaminler ve eser elementler doğal besinlerdir ve beklenen yan etkileri yoktur. Bunun aksine, bu mikro-besinler daha fazla miktarda alındığında bağışıklık sisteminin stabilizasyonu, kardiyovasküler dolaşıma, cilt ve saç sağlığına pozitif etki gibi önemli faydaları vardır.
Bu nedenle, doğurganlığı artırmak için en az altı ay boyunca mikro-besin açısından zengin bir diyet uygulamayı engelleyen hiçbir tıbbi gerekçe yoktur. Böyle bir beslenme düzeni ideal olarak hamileliğin gerçekleşmesine kadar sürdürülmelidir.
VİDEO: Semen Analizini Nasıl Okuyacağınızı Öğrenin (video serisi, video 2)
Kaynakça
- “http://www.gfmer.ch/Endo/Lectures_09/dupan.htm” ↩
- “Sadler, T. (2010). Langman’s medical embryology. (11th ed. ed.). Philadelphia: Lippincott William & Wilkins. p. 30.ISBN 978-0-7817-9069-7” ↩
- “http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3335257” ↩
- “http://humupd.oxfordjournals.org/content/16/3/231” ↩
- “http://www.ivfmd.net/new-world-health-semen-analysis-parameters” ↩
- “http://www.endotext.org/male/male7/male7_2.htm” ↩
- “http://www.gfmer.ch/Endo/Lectures_09/dupan.htm” ↩
- “http://www.cancer.gov/dictionary/?CdrID=44813” ↩
- “French DB, Sabanegh ES, Goldfarb J, Desai N (March 2010). “Does severe teratozoospermia affect blastocyst formation, live birth rate, and other clinical outcome parameters in ICSI cycles?”.Fertil Steril 93 (4):1097–1103. doi:10.1016/j.fertnstert.2008.10.051. PMID 19200957” ↩
- “French DB, Sabanegh ES, Goldfarb J, Desai N (March 2010). “Does severe teratozoospermia affect blastocyst formation, live birth rate, and other clinical outcome parameters in ICSI cycles?”.Fertil Steril 93 (4): 1097–1103. doi:10.1016/j.fertnstert.2008.10.051. PMID 19200957” ↩
- “French DB, Sabanegh ES, Goldfarb J, Desai N (March 2010). “Does severe teratozoospermia affect blastocyst formation, live birth rate, and other clinical outcome parameters in ICSI cycles?”.Fertil Steril 93 (4): 1097–1103. doi:10.1016/j.fertnstert.2008.10.051. PMID 19200957” ↩
- “http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17004914” ↩
- “http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12418064” ↩
- “http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21403799” ↩
- “http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23042450” ↩